terug

DOORZOEK DE COLLECTIE

geavanceerd zoeken

Titel

Speeltafel Harlekijn

Categorie
Kansspelen

Materiaal en techniek
gevlamd mahoniehout

Beschrijving
De oudste vertegenwoordiger van de familie van het backgammonspel, voert ons terug naar het Perzië van het tweede millennium v. Chr. De Grieken, de Romeinen, de Joden en de bevolkingsgroepen op het Indische schiereiland waren er eveneens mee vertrouwd. Binnen de tafelspelen neemt het een bijzondere plaats in. Het spel was vooral in zwang bij de aristocratische milieus uit de 18de eeuw. Zoals backgammon is triktrak een spel dat toeval (twee dobbelstenen) en strategie (reflectie) met elkaar combineert. De regels zijn complex. Het verscheen begin 16de eeuw in Italië. Machiavelli noemde het triche-tache. Uit die periode stammen de tweezijdige speldozen met een schaakspel aan de ene kant en een triktrakspel aan de andere kant. Zo’n doos stond symbool voor de tegenstelling tussen Fortuna (het geluk, de voorzienigheid van het triktrakspel) en Sapientia (de strategie, de vrije wil van het schaakspel). De Franse auteur Euverte de Jollyvet (1601-1662) schreef l’Excellent Jeu du tricque-trac, de eerste handleiding voor het triktrakspel, verschenen in Parijs in 1634 en vele malen heruitgegeven. De kern van het spelmechanisme bij tafelspelen bestaat erin de pionnen rond het speelbord te bewegen volgens de punten van twee of drie dobbelstenen. Het hoofddoel bestaat erin ze op het einde van het parcours uit het veld te halen zonder door de tegenspeler gestopt te worden. Triktrak vormt hierop een uitzondering aangezien er bij dit spel een noodzaak bestaat om punten te scoren tijdens het spel. Zonder in te gaan op de spelmodaliteiten is het zinvol even stil te staan bij de spelattributen. Het triktrakspel wordt met twee gespeeld op een tafel die uit twee delen bestaat. Op de randen bevinden zich openingen waarin de pennetjes geplaatst worden telkenmale een speler twaalf punten gescoord heeft. Iedere speler heeft 15 platte schijven ter beschikking. Op de speltafel zijn aan weerszijden 12 pijlen getekend, alternerend in een lichte en donkere kleur die met de punt frontaal tegenover elkaar staan. Verder zijn er nog twee dobbelstenen, twee werpbekers, een vlag (de ‘pavillon’) en drie ‘bredouilles’, jetons bedoeld om de punten van de spelers aan te duiden.

Datum
ca. 1830

Plaats vervaardiging
België

Objectnaam
Triktrakspel / Speeltafel

Thema
Triktrakspel

Afmetingen
72,5 × 85 × 185 cm  

Tentoonstellingen
De kunst van het spel. 75 jaar Nationale Loterij, Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, Brussel, 2009-2010
Made in Belgium. Herdenking van 175 jaar België, Dexia Art Center, Brussel, 2005-2006
 
Bibliografie
Annemie Buffels (algemene leiding), In de ban van het spel, Loterijen in Europa, Nationale Loterij, 2004, p. 289
Ulrich Schädler, in De kunst van het spel (Annemie Buffels, algemene leiding), 75 jaar Nationale Loterij, Nationale Loterij - Mercatorfonds, 2009, p. 66
 
Nationale Loterij
Belliardstraat 25-33
1040 Brussel